Chùa Dâu – Ngôi Chùa Cổ Nhất Việt Nam Và Trung Tâm Phật Giáo

  Chùa Dâu, ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, tọa lạc tại làng Dâu, xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, mang trong mình bề dày lịch sử và giá trị văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc. Chùa còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Diên Ứng tự, Pháp Vân tự, Cổ Châu tự, và là trung tâm Phật giáo nổi bật từ thời kỳ đầu Công Nguyên.

Lịch sử và truyền thống

Chùa Dâu được xây dựng từ thế kỷ thứ 2, dưới thời thái thú Sĩ Nhiếp, hoàn thành năm 226. Đây là nơi giao thoa giữa Phật giáo Ấn Độ, Trung Quốc và tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Gắn liền với truyện cổ tích Tứ Pháp, chùa Dâu thờ nữ thần Pháp Vân – đại diện cho “thần mây” trong Tứ Pháp (Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện).

Hằng năm, chùa tổ chức hai lễ hội lớn:

• • Ngày 17 tháng Giêng âm lịch: Kỷ niệm ngày sinh của Phật Mẫu Man Nương.

• • Ngày 8 tháng 4 âm lịch: Chánh hội nhân dịp lễ Phật Đản, thu hút đông đảo người dân tham gia.

Kiến trúc đặc sắc

Chùa Dâu mang kiến trúc “nội công ngoại quốc” độc đáo. Các công trình chính bao gồm:

• • Tháp Hòa Phong: Cao 9 tầng (nay còn 3 tầng, cao khoảng 17m), là biểu tượng của chùa, tượng trưng cho ngọn núi vũ trụ. Tháp có khánh đồng cổ (đúc năm 1817) và chuông đồng (đúc năm 1793).

• • Khu thờ chính: Bao gồm tiền đường, thiêu hương, thượng điện với tượng Pháp Vân (Bà Dâu), Kim Đồng, Ngọc Nữ và các pho tượng Phật, La Hán.

• • Hậu đường và vườn tháp cổ: Lưu giữ nhục thân, tro cốt các trụ trì.

Chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu, đáng chú ý là lần trùng tu năm 1313 do vua Trần Anh Tông chỉ đạo, với sự tham gia của Mạc Đĩnh Chi, biến chùa thành một quần thể đồ sộ với “chùa trăm gian, tháp chín tầng, cầu chín nhịp”.

Truyền thuyết và tín ngưỡng

Chùa Dâu gắn với truyền thuyết về Phật Mẫu Man Nương và Tứ Pháp – biểu tượng cho thiên nhiên và nguồn nước. Tượng Pháp Vân được tạc từ khối cây dâu, khối Thạch Quang Phật cũng là biểu tượng linh thiêng từ dòng sông Thiên Đức. Những câu chuyện này đã tạo nên sức sống bền bỉ và ý nghĩa tâm linh sâu sắc của chùa qua hàng ngàn năm.

Di sản văn hóa

Năm 2013, chùa Dâu được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa Quốc gia đặc biệt. Với vị thế là trung tâm Phật giáo cổ xưa nhất Việt Nam, chùa Dâu không chỉ là nơi hành hương, chiêm bái mà còn là minh chứng cho sự phát triển rực rỡ của văn hóa, nghệ thuật và tín ngưỡng Việt Nam. Về Bắc Ninh, hãy một lần ghé thăm chùa Dâu để cảm nhận vẻ đẹp cổ kính và không gian linh thiêng mà ngôi chùa mang lại.